نوع مقاله : مقاله پژوهشی (تحقیقی)
نویسندگان
1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه ،گروه حسابداری،ارومیه،ایران
2 حسابداری،علوم انسانی،دانشگاه آزاد،جلفا،ایران
3 دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند، گروه حسابداری، مرند، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
موضوعات
مقدمه
سرمایه گذاران و اعتباردهندگان به طور عام به رقم سود توجه ویژه‌ای دارند. آنها سود بدون نوسان و یا کم نوسان را با کیفیت‌تر تلقی می‌کنند. به عبارت بهتر، آنها در شرکت‌هایی حاضرند سرمایه گذاری کنند که روند سود آنها دارای ثبات بیشتری است؛ بنابراین سود‌های گزارش شده همواره به عنوان یکی از معیارهای تصمیم‌گیری مالی، دارای اعتبار ویژه‌ای است و تحلیل گران مالی متفق القول سود را به عنوان یک عامل اساسی در بررسی‌ها و قضاوت‌های خود مدنظر قرار می‌دهند. مدیران انگیزه قوی دارند که سود را مدیریت کنند. مدیران واحدهای تجاری سعی می‌کنند در فرآیند تعیین سود دخالت نمایند تا رقم سود در راستای اهداف دلخواه آنها گزارش شود (ویلد[1]، 2001: 25). منظور از مدیریت سود در واقع، نوعی دستکاری مصنوعی سود توسط مدیریت جهت رسیدن به اهداف دلخواه است. استقراض یکی از گزینه‌های مطلوب برای مدیران است؛ اما آنچه اعتبار دهندگان در خصوص اعطای اعتبار اهمیت دارد، توان پرداخت اصل و بهره وام توسط وام گیرنده است. بدین منظور اعتبار دهندگان برای ارزیابی توان مالی شرکت‌ها، صورتهای مالی و به ویژه رقم سود را مورد بررسی قرار می‌دهند؛ اما آنچه موجب نگرانی آنها در این زمینه می‌شود، امکان مداخله نادرست مدیریت در محاسبه سود است که باعث کاهش کیفیت سود گزارش شده می‌شود. تأمین مالی از طریق بدهی به علت صرفه جویی مالیاتی و نرخ پایین‌تر آن در مقایسه با بازده سهامداران، راه حل مطلوب‌تری برای تأمین مالی محسوب می‌شود؛ اما آنچه برای اعتبار دهندگان در خصوص اعطای وام و اعتبار اهمیت دارد، توان پرداخت اصل و بهره وام و اعتبارات پرداختی توسط وام گیرنده می‌باشد. عموما یکی از راهکارهایی که اعتبار دهندگان جهت ارزیابی توان پرداخت اصل و بهره وام به آن توجه می‌کنند، بررسی صورتهای مالی شرکت‌ها است که در این میان صورت سود و زیان و به ویژه رقم سود قبل از بهره از اهمیت خاصی برخوردار است؛ اما آنچه موجب دغدغه خاطر اعتبار دهندگان در استفاده از سود حسابداری شده است، محاسبه این رقم با استفاده از رویکرد تعهدی است. براساس این رویکرد، با تحقق درآمدها و وقوع هزینه‌ها و بدون توجه به زمان مبادله وجه نقد، سود شناسایی می‌شود. لذا در محاسبه سود از پیش بینی‌ها و برآوردها استفاده می‌گردد که این امر دستکاری سود توسط مدیریت را امکان‌پذیر ساخته و کیفیت سود گزارش شده، یعنی توانایی سود در پیش بینی جریان‌های نقدی آتی را مورد تردید قرار می‌دهد. اگر سود، جریان‌های نقدی آینده را به گونه‌ای دقیق‌تر پیش بینی نماید، اعتباردهندگان ریسک کمتری خواهند داشت؛ زیرا می‌توانند ریسک قدرت پرداخت دیون را به گونه‌ای دقیق‌تر برآورد نموده و احتمال متضرر شدن خود را در اعطای نادرست اعتبار، کاهش دهند؛ بنابراین اعتبار دهندگان، اطلاعات با کیفیت‌تر به ویژه سود با کیفیت و به دور از هرگونه دستکاری را برای ارزیابی اعتبار وام گیرندگان تقاضا می‌کنند (فروغی و محمدی، 1390: 138). نمونه هایی از تحقیقات داخلی و خارجی که در این حوزه انجام گرفته بشرح زیر است.
مرادی (1386)، در پژوهشی به بررسی رابطه بین اهرم مالی، جریان نقدی آزاد و اندازه شرکت با اقلام تعهدی اختیاری (مدیریت سود) پرداخت. نتایج این پژوهش بیانگر این است که بین اهرم مالی (بدهی) و هموارسازی سود رابطه معنی‌دار منفی وجود دارد و در شرکت‌هایی که جریان نقدی آزاد بالاتری دارند، بین اهرم مالی و هموارسازی سود رابطه معنی‌دار منفی بیشتری وجود دارد.
علیرضا ساسانی و همکاران (1389) رابطه بین هزینه حقوق صاحبان سهام باکیفیت سود شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران (بر اساس رویکرد مقایسه‌ای شرکت‌های باکیفیت سود بالا و کیفیت سود پایین) بررسی کردند. نتیجه حاکی از این است که کیفیت سود در کاهش و یا افزایش هزینه حقوق صاحبان سهام شرکت‌ها یک عامل مؤثر و معنادار می‌باشد.
فرانسیس[2] و همکاران (2003) ارتباط بین کیفیت سود را با هزینه خاص بدهی و هزینه خاص حقوق صاحبان سهام عادی موردبررسی قراردادند. در این تحقیق، ارتباط بین هشت شاخص کیفیت سود با هزینه خاص بدهی و هزینه خاص حقوق صاحبان سهام عادی موردبررسی قرارگرفته است. نتایج به‌دست‌آمده حاکی است که شرکت‌های باکیفیت سود پایین در مقایسه با شرکت‌هایی باکیفیت سود بالا، هزینه بدهی و هزینه سرمایه سهام عادی بالاتری دارند.
نتایج تحقیق سوکوبیون[3] (2007) بیانگر این بود که شرکت‌های کوچک به دلیل تأمین مالی از طریق انتشار سهام و نه به دلیل تولید وجوه نقد داخلی، نسبت بدهی پایین‌تری دارند. هرچند که این یافته‌ی تحقیق، با تئوری سلسله‌مراتب تأمین مالی، سازگار نیست؛ اما آنها توجیه این یافته را خط‌مشی شرکت‌های کوچک مبنی برداشتن انعطاف‌پذیری مالی از طریق نسبت بدهی پایین معرفی می‌کنند و عنوان می‌دارند که این شرکت‌ها وجوه نقد خود را از طریق سرمایه و صدور سهام جدید تأمین می‌نمایند
فرضیه تحقیق که منطبق با عنوان تحقیق است به شرح ذیل تدوین‌شده است:
1. در شرکت‌های با اهرم مالی پایین‌تر بین کیفیت سود و تأمین مالی از طریق انتشار سهام عادی رابطه معنی‌داری وجود دارد.
2. در شرکت‌های با اهرم مالی پایین‌تر بین کیفیت سود ورامین مالی از طریق منابع داخلی رابطه معنی‌داری وجود دارد.
3. در شرکت‌های با اهرم مالی پایین‌تر بین کیفیت سود و تأمین مالی از طریق بدهی رابطه معنی‌داری وجود دارد.
تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق و نحوه اندازه‌گیری آنها
انجام هر تحقیقی مستلزم تعیین و تعریف هریک از متغیرهای تحقیق می‌باشد. متغیرها بر اساس نقشی که در تحقیق بر عهده‌دارند بر دودسته متغیرهای مستقل و متغیرهای وابسته تقسیم می‌شوند. متغیر مستقل به‌وسیله محقق اندازه‌گیری، دستکاری یا انتخاب می‌شود تا تأثیر یا ارتباط آن با متغیر دیگر معین شود. متغیر وابسته نیز مشاهده یا اندازه‌گیری می‌شود تا تأثیر متغیر مستقل بر آن معلوم و مشخص گردد. تمامی متغیرهای تحقیق حاضر را تشریح و به نحوه سنجش آنها می‌پردازیم.
جدول شماره (1) تعریف عملیاتی متغیرها
|
نوع متغیر |
شرح متغیر |
نماد |
نحوه محاسبه |
مآخذ |
|||
|
وابسته |
سیاست تأمین مالی |
SI i,t |
بیانگر میزان سهام عادی منتشرشده تقسیم‌بر کل دارایی‌های شرکت که به شرح زیر محاسبه می‌شود:
مبلغ سهام عادی منتشرشده از ترازنامه استخراج‌شده همان ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام هست. |
ستگیر و همکاران، 1386) |
|||
|
Ei,t
|
نسبت سود زیان انباشته به ارزش بازار حقوق صاحبان سهام
ارزش بازار حقوق صاحبان سهام: تعداد سهام در پایان دوره *قیمت سهام در پایان دوره به دست می‌آید. |
||||||
|
|
|
Dt |
تأمین مالی از طریق بدهی Dt=dt-dt-1 در این رابطه Dt نشان‌دهنده‌ی تأمین مالی از طریق بدهی در دوره t، dtنشان‌دهنده‌ی تأمین مالی از طریق بدهی در دوره t و dt-1 تأمین مالی از طریق بدهی در دوره t-1 است DRi,t=TLi,t/EQi,t
که در آن: DRi,t = نسبت بدهی = TLi,t کل بدهی EQi,t =حقوق صاحبان سهام هست. |
(دستگیر و همکاران، 1386)
(شباهنگ، 1385:85) |
|||
|
تبدیلگر
|
اهرم مالی |
LEVE |
اهرم مالی: میزان استفاده از بدهی‌ها برای تأمین مالی دارایی‌های یک شرکت را اهرم مالی می‌گویند: شرکت‌هایی که در مهروموم‌های متوالی دارای نسبت اهرمی کمتر از میانه (منظور میانه کل نسبت اهرمی جامعه آماری) باشنده عنوان اهرم مالی پایین‌تر در نظر گرفته می‌شوند.
|
دارابی (1392) |
|||
|
|
|
EQ |
شاخص کیفیت سود در این پژوهش، کیفیت اقلام تعهدی است. همانند فرانسیس و همکاران (2005) و رحمانی و فلاح نژاد (1389)، برای اندازه‌گیری کیفیت اقلام تعهدی از باقیمانده‌های حاصل از برآورد 2002)، به) مدل پیشنهادشده توسط دیچو و دیچو (2002) و تعدیل‌شده توسط مک نیکلز شرح رابطه شماره (1) استفاده‌شده است. (1) که در آن: : اقلام تعهدی سرمایه در گردش شرکت i در زمان t جریان نقدی عملیاتی در دوره قبل شرکت i در زمان t : جریان نقدی عملیاتی در دوره جاری شرکت i در زمان t : جریان نقدی عملیاتی در دوره بعد شرکت i در زمان t : خطای برآورد مدل شرکت i در زمان t REV it: تغییر در درآمدها شرکت i در زمان t PPEi,t: ارزش ناخالص، اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات (دارایی ثابت) شرکت i در زمان t و 1 و 2 و و : پارامترهای برآورد شده برای هر صنعت از طریق نرم‌افزار ایویوز استخراج می‌شود. سرمایه در گردش اقلام تعهدی از طریق فرمول زیر محاسبه می‌گردد: (2) |
(المهدی و همکاران، 1393) |
|||
|
مستقل |
کیفیت سود |
|
که در آن: ∆CAit: تغییر در دارایی‌های جاری شرکت i در زمان t ∆Clit: تغییر در بدهی‌های جاری شرکت i در زمان t ∆Cashit: تغییر در وجه نقد شرکت i در زمان t ∆STDebtit: تغییر در حصبه جاری بدهی‌های بلندمدت شرکت i در زمان t در دو مدل‌بالا، کلیه متغیرها بر جمع دارایی‌ها تقسیم می‌شوند. کیفیت اقلام تعهدی به بیان ساده، به شرح زیر محاسبه می‌شود: سرمایه در گردش اقلام تعهدی برای هرسال شرکت محاسبه‌شده و به همراه سایر داده‌ها (جریان نقد عملیاتی، تغییر در درآمدها و ارزش ناخالص دارایی ثابت) در مدل دچو و دیچو و فرانسیس و همکاران (2005) جایگزین می‌شوند، سپس پارامترهای 0 β و 1β و 2βو 3β و 4βمدل مذکور با به‌کارگیری نرم‌افزار Eviwes محاسبه می‌شوند. بعد از انجام این مرحله، عامل خطای برآوردε_t از تفاوت سرمایه در گردش واقعی و برآوردی برای نمونه موردنظر محاسبه می‌شود. باقیمانده‌های حاصل از رگرسیون نشان‌گر اقلام تعهدی است که نامربوط به تحقق جریان‌های نقدی تلقی می‌شوند و قدر مطلق این باقیمانده‌ها عبارت است از معیار اندازه‌گیری کیفیت اقلام تعهدی که در آن خطای بیشتر، بیانگر کیفیت اقلام تعهدی پایین‌تر می‌باشد. به‌منظور محاسبه معیار کیفیت سود، ابتدا رابطه شماره (1) به‌صورت مقطعی برای هر یک از سالهای 1389 الی 1393 برآورد گردید. با توجه به مدل(1) مشخص است که برای برآورد این رابطه در سال t خالص جریان وجه نقد عملیاتی سالهای t-1، t، t+1 موردنیاز است. لذا علیرغم اینکه دوره زمانی پژوهش از سال 1388 الی 1394 است، رابطه (1) تنها برای سالهای 1389 الی 1393 قابل برآورد هست. |
|
متغیر کنترلی
دلیل استفاده از متغیرهای کنترلی در این مدل‌ها، کنترل تأثیر عوامل شناخته‌شده و ناشناخته در رابطه‌ی بین متغیرهای وابسته و مستقل اصلی است.
|
نوع متغیر |
شرح متغیر |
نماد |
نحوه محاسبه |
مآخذ |
||
|
کنترلی |
اندازه شرکت |
SIZE |
منظور از اندازه شرکت، حجم و میزان فعالیت شرکت است. برای محاسبه متغیر اندازه، از معیارهایی چون اندازه دارایی‌ها، میزان فروش، ارزش بازار سهام و... استفاده می‌شود. در این تحقیق منظور از اندازه شرکت، میزان فروش (لگاریتم طبیعی مجموع کل دارایی‌های شرکت) است. لگاریتم طبیعی کل دارایی SIZEi,t=LOG(Total Assest) |
(قوی 1390) |
||
|
فرصت‌های رشد |
GROWTH |
فرصت‌های رشد، نیروی محرکی است که ایجاد انگیزه کرده و پاداشی برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود. فرصت‌های رشد، مجموعه فرصت‌هایی است که شرکت آماده هستند وجوه در دسترس را در پروژه‌های مناسب سرمایه‌گذاری کنند. هرچه فرصت‌های سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، مدیران شرکت‌ها آزادی بیشتری در انتخاب آنها دارند. فرصت‌های سرمایه‌گذاری اثر مهمی بر تأمین مالی، خط‌مشی‌ها و راهبردهای سرمایه‌گذاری شرکت‌ها دارد و بخشی از ارزش آتی شرکت محسوب می‌شود. فرصت‌های سرمایه‌گذاری، وضعیت رشد شرکت است که بستگی به تصمیم‌های مدیریت، نوسان‌های بازار و خط‌مشی‌های محیطی و شرایط دارد (زو و همکاران، 2011) نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام GROWTH= |
ریچاردسون (2015) قوی (1390) |
|||
|
نرخ بازده دارایی‌ها |
ROA |
این متغیر از تقسیم سود بهر ه و مالیات به‌کل دارایی‌های پایان دوره به دست می‌آید.
انتظار می‌رود بین این نسبت و رفتار کیفیت سود ارتباط معناداری وجود داشته باشد. |
قوی (1390) |
|
متغیر وابسته: سیاست تأمین مالی
|
|
تامین مالی از طریق منابع داخلی (E)
|
|
تامین مالی از طریق انتشار سهام SI() |
|
متغیر مستقل |
|
کیفیت سود |
|
متغیر تعدیل گر اهرم مالی |
|
تامین مالی از طریق بدهی (Di,t) |
|
متغیر کنترلی
|
شکل (1) مدل مفهومی و رگرسیونی تحقیق (منبع: نویسندگان مقاله)
روش‌شناسی تحقیق
پژوهش حاضر برحسب هدف از نوع پژوهشهای کاربردی بوده که به شکل اسناد کاوی به انجام خواهد رسید.
در پژوهش اطلاعات و دادههای مورداستفاده به‌صورت کمی اندازه‌گیری خواهند شد و پس رویدادی بوده و به‌صورت علی آزمون خواهند شد.
تجزیه‌وتحلیل اطلاعات متغیرهای حاضر در پژوهش شامل کیفیت سود (به‌عنوان متغیر مستقل) و سیاست‌های تأمین مالی (به‌عنوان متغیر وابسته) در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران به‌صورت پژوهش توصیفی و نوع همبستگی هست.
در این تحقیق جامعه آماری متشکل از شرکت‌هایی است که دارای ویژگی‌های زیر (صفت مشخصه) باشند.
1. شرکت‌هایی که در قلمرو زمانی 88 - 93 توقف معاملاتی بیش از شش ماه نداشته باشند.
2. شرکت‌هایی که قبل از سال 89 در بورس پذیرفته‌شده‌اند
3. شرکت‌هایی که جز هلدینگ، سرمایه‌گذاری‌ها، واسطه‌گرهای مالی، بانک‌ها و یا لیزینگها نبوده‌اند
4. شرکت‌هایی که در قلمرو زمانی 88-93 تغییر سال مالی ندادند
5. شرکت‌هایی که در قلمرو زمانی تحقیق اطلاعات مورد آنها در دسترس می‌باشد
6. شرکت‌هایی که سال مالی آن منتهی به پایان اسفند می‌باشد
قلمرو زمانی تحقیق شامل یک دوره زمانی شش‌ساله بر اساس صورتهای مالی سالهای 1388 الی 1393 شرکت‌های موردمطالعه می‌باشد.
جهت آزمون فرضیه اول از مدل رگرسیونی زیر استفاده می‌شود:
(1)SI i,t = β0+β1 EQi,t + β2 LEVEi,t +β3 SIZEi,t+β4 GROWTHi,t+ β5 ROAi,t+ɛi,t
که در آن:
SI i,t =تأمین مالی از طریق انتشار سهام عادی برای شرکت i در سال t
= EQi,t کیفیت سود برای شرکت i در سال t
LEVEi,t =اهرم مالی برای شرکت i در سال t
SIZEi,t=ندازه شرکت برای شرکت i در سال t
GROWTHi,t =فرصت رشد برای شرکت i در سال t
ROAi,t=نرخ بازده دارایی‌ها برای شرکت i در سال t
ɛi,t =معیار خطای مدل
جهت آزمون فرضیه دوم از مدل رگرسیونی زیر استفاده می‌شود:
(2)Ei,t = β0+β1 EQi,t + β2 LEVEi,t +β3 SIZEi,t+β4 GROWTHi,t+ β5 ROAi,t+ɛi,
که در آن:
Ei,t=تأمین مالی از طریق سود زیان انباشته برای شرکت i در سال t
= EQi,tکیفیت سود برای شرکت i در سال t
LEVEi,t =اهرم مالی برای شرکت i در سال t
SIZEi,t =اندازه شرکت برای شرکت i در سال t
GROWTHi,t =فرصت رشد برای شرکت i در سال t
ROAi,t=نرخ بازده دارایی‌ها برای شرکت i در سال t
ɛi,t =معیار خطای مدل
جهت آزمون فرضیه سوم از مدل رگرسیونی زیر استفاده می‌شود:
(3)Dt,i= β0+β1 EQi,t + β2 LEVEi,t +β3 SIZEi,t+β4 GROWTHi,t+ β5 ROAi,t+ɛi,
Dt,i =تأمین مالی از طریق بدهی برای شرکت i در سال t
= EQi,t کیفیت سود برای شرکت i در سال t
LEVEi,t =اهرم مالی برای شرکت i در سال t
SIZEi,t = اندازه شرکت برای شرکت i در سال t
GROWTHi,t = فرصت رشد برای شرکت i در سال t
ROAi,t =نرخ بازده دارایی‌ها برای شرکت i در سال t
ɛi,t = معیار خطای مدل
جدول شماره (2) آمار توصیفی متغیرهای پژوهش در دوره موردبررسی
|
متغیر |
تأمین مالی از طریق انتشار سهام عادی |
تأمین مالی از طریق منابع داخلی |
تأمین مالی از طریق بدهی |
اهرم مالی |
کیفیت سود |
اندازه شرکت |
رشد شرکت |
بازده دارایی‌ها |
|
نماد |
SI_I_T |
EI_T |
DT |
LVE |
EQ |
SIZE |
GROWTH |
ROA |
|
میانگین |
0. 198775 |
0. 332816 |
2. 718449 |
0. 636142 |
0. 279134 |
5. 962844 |
0. 053525 |
0. 621288 |
|
میانه |
0. 163215 |
0. 404335 |
0. 014161 |
0. 674500 |
0. 164660 |
5. 915572 |
0. 008952 |
0. 658500 |
|
بیشینه |
1. 078748 |
. 8727488 |
3. 031144 |
0. 889000 |
. 5566420 |
8. 122374 |
1. 216044 |
0. 989000 |
|
کمینه |
0. 009294 |
0. 1406730 |
1. 714588 |
0. 325000 |
0. 000530 |
3. 542751 |
0. 927273 |
0. 323000 |
|
انحراف معیار |
0. 148941 |
7. 270548 |
70. 63046 |
0. 221572 |
0. 402630 |
0. 684398 |
1. 273386 |
0. 228822 |
|
کشیدگی |
1. 932341 |
-9. 293017 |
-22. 97000 |
0. 786575 |
5. 500959 |
0. 438430 |
-20. 61753 |
-0. 804548 |
|
چولگی |
8. 095607 |
267. 2120 |
560. 7763 |
40. 92337 |
55. 74821 |
3. 755734 |
458. 3335 |
3. 152832 |
|
مشاهدات |
618 |
618 |
618 |
618 |
618 |
618 |
618 |
618 |
به‌منظور بررسی همبستگی میان متغیرهای پژوهش، از آزمون همبستگی پیرسون در محیط نرم‌افزاری Eviews استفاده و نتایج در زیر نشان داده‌شده است.
چون تمام ضرایب برآورد شده معنی‌دار و قابل تفکیک‌پذیر هستند، بیانگر این موضوع است که هم حرکتی میان متغیرها حاد نیست. این جدول نشان می‌دهد نتایج نشان می‌دهد همبستگی بین متغیرها به هم خطی شدید منجر نمی‌شود.
آزمون فرضیه اول:
* در شرکت‌هایی با اهرم مالی پایین بین کیفیت سود با تأمین مالی از طریق انتشار سهام عادی رابطه وجود دارد.
مدل رگرسیونی اثرات تصادفی فرضیه مذکور زیر به نمایش گذاشته‌شده است. (جدول 4)
جدول شماره (3) نتایج بررسی همبستگی میان متغیرهای پژوهش
|
متغیر |
کیفیت سود |
تأمین مالی از طریق انتشار سهام عادی |
تأمین مالی از طریق منابع داخلی |
تأمین مالی از طریق بدهی |
اندازه شرکت |
رشد |
بازده دارایی‌ها |
|
نماد |
EQ |
SI_I_T |
EI_T |
DT |
SIZE |
GROWTH |
ROA |
|
EQ |
1. 000000 |
-0. 62 275 |
0. 096547 |
0. 02134 |
0. 084454 |
-0. 049716 |
0. 009476 |
|
SI_I_T |
|
1. 000000 |
0. 016184 |
0. 049716 |
0. 0732 |
-0. 016314 |
-0. 060009 |
|
EI_T |
|
|
1. 000000 |
0. 009476 |
0. 016850 |
-0. 147288 |
0. 016850 |
|
DT |
|
|
|
1. 000000 |
0. 036541 |
-0. 031347 |
0. 144280 |
|
SIZE |
|
|
|
|
1. 000000 |
0. 138736 |
-0. 138336 |
|
GROWTH |
|
|
|
|
|
1. 000000 |
-0. 031347 |
|
ROA |
|
|
|
|
|
|
1. 000000 |
جدول شماره (4) مدل رگرسیونی تلفیقی فرضیه اول
|
آماره‌ها متغیرها |
نماد |
ضرایب رگرسیونی |
مقدار آماره تی |
احتمال آماره تی |
|
مقدار ثابت |
C |
4. 143715 |
8. 935049 |
0. 0000 |
|
کیفیت سود |
EQ |
0. 126318 |
0. 766127 |
0. 4442 |
|
اندازه شرکت |
SIZE |
-0. 707889 |
-9. 077227 |
0. 0000 |
|
رشد شرکت |
GROWTH |
-0. 115378 |
-1. 340785 |
0. 1810 |
|
بازده دارایی‌ها |
ROA |
0. 005588 |
0. 426285 |
0. 6702 |
|
ضریب تعیین |
ضریب تعیین تعدیل‌شده |
دوربین واتسون |
آماره اف |
احتمال آماره اف |
|
0. 228688 |
0. 218539 |
2. 091755 |
22. 53341 |
0. 000000 |
بر اساس مندرجات جدول 4 درمی‌یابیم که:
با توجه به نگاره بالا مقدار احتمال متغیر کیفیت سود 4442/0 نشان‌دهنده این مطلب است که در شرکت‌هایی با اهرم مالی پایین بین کیفیت سود با تأمین مالی از طریق انتشار سهام عادی رابطه وجود ندارد.
- بر اساس ضریب تعیین تعدیل‌شده مدل، حدود 21 درصد تغییرات تأمین مالی از طریق انتشار سهام عادی، ضمن توجه به تأثیر متغیرهای کنترلی، توسط کیفیت سود توضیح داده می‌شود.
- برای بررسی خودهمبستگی میان متغیرهای پژوهش از آزمون دوربین – واتسون استفاده‌شده است که مقدار آن برابر با 2. 09 هست که چون در بازه بهینه 5/2 - 5/1 هست، لذا فرض وجود خودهمبستگی میان متغیرها، رد می‌گردد.
- درنهایت به‌منظور بررسی معنادار بودن مدل، از آزمون الف استفاده شد و چون احتمال آماره آزمون مذکور (0.000)، کمتر از سطح خطای 5 درصدمی‌باشد، معنادار بودن رگرسیونی برازش شده تائید می‌گردد.
آزمون فرضیه دوم پژوهش:
* در شرکت‌هایی با اهرم مالی پایین بین کیفیت سود با تأمین مالی از طریق منابع داخلی رابطه وجود دارد.
مدل رگرسیونی فرضیه‌های مذکور در جدول 5 به نمایش گذاشته‌شده است.
جدول شماره (5): مدل رگرسیون تلفیقی فرضیه دوم
|
آماره‌ها متغیرها |
نماد |
ضرایب رگرسیونی |
مقدار آماره تی |
احتمال آماره تی |
|
|
مقدار ثابت |
C |
0. 262172 |
0. 526685 |
0. 5988 |
|
|
کیفیت سود |
EQ |
0. 013819 |
0. 078086 |
0. 9378 |
|
|
اندازه شرکت |
SIZE |
-0. 042695 |
-0. 510061 |
0. 6104 |
|
|
رشد شرکت |
GROWTH |
-0. 341379 |
-3. 695983 |
0. 0003 |
|
|
بازده دارایی‌ها |
ROA |
-0. 001021 |
-0. 072565 |
0. 9422 |
|
|
ضریب تعیین |
ضریب تعیین تعدیل‌شده |
دوربین واتسون |
آماره اف |
احتمال آماره اف |
|
|
0. 045564 |
0. 033006 |
1. 714693 |
3. 628184 |
0. 006615 |
|
بر اساس مندرجات جدول 5 درمی‌یابیم که:
با توجه به نگاره بالا مقدار احتمال متغیر کیفیت سود 9378/0، در شرکت‌هایی با اهرم مالی پایین بین کیفیت سود با تأمین مالی از طریق منابع داخلی رابطه وجود دارد.
- بر اساس ضریب تعیین تعدیل‌شده مدل، حدود 3 درصد تأمین مالی از طریق منابع داخلی، ضمن توجه به تأثیر متغیرهای کنترلی، توسط کیفیت سود توضیح داده می‌شود.
- برای بررسی خودهمبستگی میان متغیرهای پژوهش از آزمون دوربین – واتسون استفاده‌شده است که مقدار آن برابر با 71/1 می‌باشد که چون در بازه بهینه 5/2 - 5/1 می‌باشد، لذا فرض وجود خود همبستگی میان متغیرها، رد می‌گردد.
آزمون فرضیه سوم پژوهش:
* در شرکت‌هایی با اهرم مالی پایین بین کیفیت سود با تأمین مالی از طریق بدهی رابطه وجود دارد.
مدل رگرسیونی فرضیه‌های مذکور در جدول 6 به نمایش گذاشته شده است.
بر اساس مندرجات جدول 6 درمی‌یابیم که:
با توجه به نگاره بالا مقدار احتمال متغیر کیفیت سود 01595/0 با سطح معناداری کمتر از درصد حاکی وجود رابطه منفی به دلیل ضریب رگرسیون منفی در شرکت‌هایی با اهرم مالی پایین بین کیفیت سود با تأمین مالی از طریق بدهی رابطه وجود دارد.
- بر اساس ضریب تعیین تعدیل‌شده مدل، حدود 40 درصد تأمین مالی از طریق بدهی، ضمن توجه به تأثیر متغیرهای کنترلی، توسط متغیرهای مستقل توضیح داده می‌شود.
- برای بررسی خودهمبستگی میان متغیرهای پژوهش از آزمون دوربین – واتسون استفاده‌شده است که مقدار آن برابر با 1/82 می‌باشد که چون در بازه بهینه 5/2 - 5/1 می‌باشد، لذا فرض وجود خودهمبستگی میان متغیرها، رد می‌گردد.
خلاصه نتایج آزمون فرضیه‌های پژوهش به اختصار در جدول 7 نشان داده‌شده است.
جدول شماره (6) مدل رگرسیون تلفیقی فرضیه سوم
|
آماره‌ها متغیرها |
نماد |
ضرایب رگرسیونی |
مقدار آماره تی |
احتمال آماره تی |
|
|
مقدار ثابت |
C |
0. 220762 |
0. 447577 |
0. 6548 |
|
|
کیفیت سود |
EQ |
-0. 247268 |
1. 410067 |
0. 01595 |
|
|
اندازه شرکت |
SIZE |
-0. 044514 |
-0. 536686 |
0. 5919 |
|
|
رشد شرکت |
GROWTH |
0. 066178 |
0. 723078 |
0. 4702 |
|
|
بازده دارایی‌ها |
ROA |
-0. 031472 |
-2. 257219 |
0. 0247 |
|
|
ضریب تعیین |
ضریب تعیین تعدیل‌شده |
دوربین واتسون |
آماره اف |
احتمال آماره اف |
|
|
0. 43181 |
0. 40328 |
1. 825055 |
1. 803586 |
0. 127998 |
|
|
فرضیه |
نوع تأثیر |
معناداری / عدم معناداری |
تائید / عدم‌تأیید |
|
|
اول |
در شرکت‌هایی با اهرم مالی پایین بین کیفیت سود با تأمین مالی از طریق انتشار سهام عادی رابطه وجود دارد. |
مثبت |
بی‌معنا |
رد فرضیه |
|
دوم |
در شرکت‌هایی با اهرم مالی پایین بین کیفیت سود با تأمین مالی از طریق منابع داخلی رابطه وجود دارد. |
مثبت |
بی‌معنا |
رد فرضیه |
|
سوم |
در شرکت‌هایی با اهرم مالی پایین بین کیفیت سود با تأمین مالی از طریق بدهی رابطه وجود دارد. |
منفی |
معنادار |
تائید فرضیه |
بحث و نتیجه‌گیری
«در شرکت‌های با اهرم مالی پایین‌تر بین کیفیت سود تأمین مالی از طریق انتشار سهام عادی رابطه معنی‌داری وجود دارد.» با توجه به نتایج حاصل‌شده و سطح معناداری بیش از 5 درصد برای متغیر کیفیت سود فرضیه رد می‌شد؛ و همچنین متغیر کنترلی اندازه شرکت با سطح معناداری کمتر از 5 درصد حاکی از وجود رابطه بین این متغیر و متغیر وابسته تحقیق است.
«در شرکت‌های با اهرم مالی پایین‌تر بین کیفیت سود تأمین مالی از طریق منابع داخلی رابطه معنی‌داری وجود دارد» با توجه به نتایج حاصل‌شده و سطح معناداری بیش از 5 درصد برای متغیر کیفیت سود فرضیه رد می‌شد؛ و همچنین متغیر کنترلی رشد شرکت با سطح معناداری کمتر از 5 درصد حاکی از وجود رابطه بین این متغیر و متغیر وابسته تحقیق است؛ و با توجه به مبانی نظری تحقیق می‌توان بیان کرد اینکه شرکت سرمایه خود را از طریق بدهی یا انتشار سهام عادی به دست میآورد به اهرم مالی در تأمین مالی بستگی دارد.
«در شرکت‌های با اهرم مالی پایین‌تر بین کیفیت سود تأمین مالی از طریق بدهی رابطه معنی‌داری وجود دارد.» نتایج نشان داد که سطح معناداری کیفیت سود کمتر از 5 درصد و ضریب رگرسیونی آن منفی می‌باشد بنابراین در شرکت‌های با اهرم مالی پایین بین کیفیت سود و تأمین مالی از طریق بدهی‌های رابطه منفی و معناداری وجود دارد و همچنین متغیر کنترلی بازده دارایی‌ها با سطح معناداری کمتر از 5 درصد حاکی از وجود رابطه بین این متغیر و متغیر وابسته تحقیق است.
با توجه به نتیجه فرضیه سوم سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان پیشنهاد می‌شود در ارزیابی شرکت‌ها و اتخاذ تصمیم‌های سرمایه‌گذاری به میزان اهرم مالی و قراردادهای بدهی نیز توجه نمایند. سازمان بورس اوراق بهادار و سازمان حسابرسی، مقررات و استاندارد‌هایی برای کنترل هر چه‌بهتر رفتار مدیریت شرکت‌ها در انتخاب روش‌های متعدد حسابداری و مقررات دولتی که می‌تواند منجر به دستکاری سود شود، تدوین نمایند. به سرمایه گذاران به سهامداران شرکت‌ها پیشنهاد می‌گردد به تأمین مالی شرکت‌ها از طریق انتشار سهام عادی و سود زیان انباشته توجه نکنند زیرا کیفیت سود یا همان گزارش صادقانه سود تحت ثایر این متغیرها قرار نمی‌گیرد.
)